Vier tekens van een giftige werkomgeving

Hoe kom je erachter of een slechte dag op het werk gewoon een slechte dag is of het resultaat van een toxic, of giftige, werkomgeving? We zetten de signalen van een giftige werkomgeving voor je op een rij.

Iedereen heeft weleens een slechte dag, een fantastische week of een tegenvallende maand. Dat is nu eenmaal de realiteit van de wereld van werk. Maar hoe kom je erachter of het iets tijdelijks is, of het resultaat van een giftige werkomgeving?

Een giftige werkomgeving is meer dan een baan die je gewoon even niet leuk vindt. Het heeft te maken met manipulatie, het onvoldoende controleren van het welzijn van werknemers en het zwijgen bij ongepaste opmerkingen. En waar de herinnering aan een slechte dag vaak snel verdwijnt, blijft een giftige werkomgeving hangen als een nare lucht.

Giftige werkomgevingen hebben verschillende negatieve effecten op onze ervaringen op het werk. In een rapport van Culture Shift gaf 41% van de werknemers aan dat een slechte werkomgeving invloed had op hun productiviteit en 71% gaf aan therapie nodig te hebben om te leren omgaan met problemen die ontstaan waren op het werk.

De gevolgen van een giftige werkomgeving raken bedrijven direct. Uit een onderzoek van Harvard uit 2015 blijkt dat bijna de helft van alle ondervraagde werknemers hun inspanningen bewust verminderen als ze te maken hebben met onbeschoft gedrag op het werk. En toen Glassdoor meer dan 1,4 miljoen anonieme werknemersreviews analyseerde over waarom mensen hun baan opzegden, werd ontdekt dat werknemers tien keer meer geneigd zijn hun baan op te zeggen vanwege een giftige werkomgeving dan vanwege een slechte beloning.

Werknemers hebben er een hekel aan en bedrijven kunnen het zich niet veroorloven om het toe te staan, maar wat zijn de daadwerkelijke tekens van een giftige werkomgeving?

1. Geen goede werk-privébalans

Als je standaard meer uren werkt dan waarvoor je bent aangenomen en daardoor de tijd met vrienden en familie mist, of je voelt je schuldig als je vakantie neemt, werk je waarschijnlijk bij een bedrijf met een ‘altijd aan’-cultuur.

Werkgevers in zo’n cultuur zullen dit omschrijven als de verwachting dat hun werknemers altijd “een extra stap zetten”. Ook prijzen zij collega’s die om acht uur ’s morgens al aanwezig zijn en die als allerlaatste de werkplek verlaten aan.

Ook werknemers die thuiswerken, ontkomen hier niet aan, aangezien de digitale intensiteit van ons dagelijks leven enorm is toegenomen. Uit een onderzoek van Microsoft uit 2021 blijkt dat de gemiddelde duur van vergaderingen op platforms zoals Teams met tien minuten is toegenomen en dat 62% van de calls niet gepland was.

2. Angst om te falen

Een op angst gebaseerde werkcultuur, ofwel angstcultuur, is misschien wel de meest herkenbare en een van de meest schadelijke vormen van een negatieve werkomgeving. Niemand wil fouten maken op het werk, maar als werknemers het gevoel krijgen dat ze de waarheid niet kunnen vertellen of hun bazen niet mogen uitdagen, is dat een duidelijk signaal dat er een angstcultuur heerst.

In een gezonde werkomgeving moeten werknemers juist aangemoedigd worden alles soepel te laten verlopen en om continu de huidige manier van werken uit te dagen. Goede leiders luisteren naar feedback van medewerkers. Een superbaas geeft werknemers de ruimte om fouten te maken en zich te concentreren op het ontwikkelen van vaardigheden, in plaats van te focussen op een mislukking.

3. Kliekjes op het werk

Krijgen dezelfde mensen altijd de ‘belangrijkste’ projecten toegewezen? Worden senior leiders van kamer naar kamer gevolgd door een bende ja-zeggende collega’s? Slecht nieuws, het lijkt erop dat er kliekjes zijn ontstaan binnen het bedrijf.

Deze kliekjes kunnen uiteenlopen van roddelende collega's die altijd samen lunchen en de hele werkdag in stilte giechelen, tot de hoger geplaatsten die altijd de grote klanten binnenhalen en deze prestatie nadrukkelijk onder de aandacht brengen. Iedereen die buiten de binnenste cirkel valt, moet vechten om zich gewaardeerd of erkend te voelen.

4. Slechte communicatie

Niemand weet precies wie waar verantwoordelijk voor is, er is vaak veel “ruis” en er wordt altijd wel iemand buitengesloten.

Je herkent een giftige werkplek vaak aan de slechte communicatie door verminderd enthousiasme, een gebrek aan vertrouwen en kleine machtsstrijden.

Het leren herkennen van een giftige werkomgeving is natuurlijk geweldig, maar hoe ontstaat dit eigenlijk? Alain Dehaze, CEO van de Adecco Group, suggereert dat gebrek aan empathie een van de oorzaken is wat kan leiden tot een giftige werkomgeving, met een groot personeelsverloop tot gevolg. Gelukkig vertrekken werknemers vaak “om redenen die binnen de macht van werkgevers liggen”. Dat betekent dat bedrijven waarschijnlijk al over de tools en mogelijkheden beschikken om iets te veranderen.

Lees de blog van Alain over het inzetten van empathie als tool in het bedrijfsleven om toptalent te behouden.